Rok liturgiczny

Administrator Radek

Rok liturgiczny zaczyna się adwentem, a kończy Niedzielą Chrystusa Króla Wszechświata.

Adwent:

a) Czas trwania – od I niedzieli Adwentu do Wigilii Bożego Narodzenia. Adwent trwa od 22 do 28 dni i obejmuje 4 kolejne niedziele.

b) Kolor szat – fioletowy (na mszach roratnich używa się szat białych, ponieważ są to msze maryjne)

c) Charakterystyka:

Słowo Adwent oznacza przyjście, zjawienie się. Adwent jest czasem pobożnego i radosnego oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia. Okres adwentu ma podwójny charakter i dzieli się na dwie części. Dzień 17 grudnia stanowi granicę tego podziału. Pierwsza część Adwentu (do 16 grudnia) mówi więcej o drugim przyjściu Chrystusa, do którego przygotowuje się cała ludzkość i o oczekiwaniu na to przyjście (Paruzję). Natomiast druga część (od 17 grudnia) jest czasem bezpośredniego przygotowania do uroczystości Bożego Narodzenia. Podział ten widoczny jest w tekstach liturgicznych, w modlitwach i czytaniach liturgicznych. Charakterystyczne w tym okresie są msze święte roratnie.

Momentem granicznym między okresami Adwentu i Bożego Narodzenia jest Pasterka, czyli Pierwsza msza Narodzenia Pańskiego.

Okres Bożego Narodzenia:

a) Czas trwania – od Pasterki do I niedzieli zwykłej, znanej też jako Niedziela Chrztu Pańskiego (czyli pierwsza niedziela po Objawieniu Pańskim, tj. „święcie Trzech Króli”)

b) Kolor szat – Biały

c) Charakterystyka:

Uroczystość Bożego Narodzenia to pamiątka narodzin Jezusa. W tym dniu podczas Credo na słowa: „I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem” wszyscy przyklękają. W dniu narodzenia Pańskiego każdy kapłan może odprawić trzy Msze Święte (w nocy, o świcie i w dzień).

Boże Narodzenie posiada oktawę. Drugi dzień świąt poświęcony jest Św. Szczepanowi – diakonowi, pierwszemu męczennikowi. W jego liturgiczne wspomnienie poświęca się owies. Trzeci dzień oktawy (27 grudnia) poświęcony jest Świętemu Janowi Ewangeliście. W dniu tym święci się wino. Czwarty dzień oktawy to święto Młodzianków, czyli dzieci z Betlejem i okolicy, które zgładził Herod. W najbliższą niedzielę po uroczystości Bożego Narodzenia przypada święto Świętej Rodziny: Jezusa, Maryi i Józefa. Na zakończenie roku kalendarzowego odprawia się w kościołach uroczyste nabożeństwo, będące dziękczynieniem za miniony rok. W tym dniu wspominamy Św. Sylwestra – papieża. Ostatni dzień oktawy Bożego Narodzenia przypada 1 stycznia. Jest to uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi.

6 stycznia Kościół obchodzi uroczystość Objawienia Pańskiego (Epifania), zwane inaczej świętem trzech króli. W starożytności w był to dzień poświęcony bogu słońcu. W tym dniu poświęca się kredę, mirrę i kadzidło. Okres Bożego Narodzenia kończy święto Chrztu Pańskiego obchodzone w niedzielę po dniu 6 stycznia.

Niedziela Chrztu Pańskiego rozpoczyna pierwszą część okresu zwykłego, który trwa do Środy Popielcowej. O okresie tym powiem na koniec.

Wielki Post:

a) Czas trwania – od Środy Popielcowej do Wielkiego Piątku (dokładniej do wielkoczwartkowej Mszy Wieczerzy Pańskiej).

b) Kolor szat – fioletowy na msze, czerwony na Drogi Krzyżowe i Gorzkie Żale

c) Charakterystyka:

Wielki Post rozpoczyna się Środą Popielcową i trwa 40 dni nie licząc niedziel i kończy się w Wielki Czwartek. Jednak Msza Wieczerzy Pańskiej należy już do Triduum Paschalnego. W Środę popielcową obowiązuje post ścisły. Liczba 40 jest symboliczna, bowiem nawiązuje do postu Chrystusa na pustyni. Przez cały ten czas nie wykonuje się hymnu „Chwała na wysokości Bogu” ani radosnej Aklamacji Alleluja, zamiast niej przed Ewangelią śpiewa się: „Chwała Tobie Królu wieków” lub „Chwała Tobie Słowo Boże”. W Wielkim Poście zakazuje się przyozdabiać kwiatami ołtarza (wyjątek od tej zasady stanowią: IV niedziela, uroczystości i święta). Czwarta niedziela nosi nazwę Laetare, piąta to niedziela czarna, gdyż wtedy figury Chrystusa na krzyżach zasłania się płótnem i pozostają one tak, aż do Adoracji Krzyża w Wielki Piątek. Szósta niedziela WP to Niedziela Męki Pańskiej, czyli Palmowa, która rozpoczyna Wielki Tydzień, a więc czas bezpośredniego przygotowania do Triduum Paschalnego.

Okres Wielkiego Postu służy przygotowaniu do obchodu Świąt Wielkanocnych. Rozpoczyna się on obrzędem posypywania głów popiołem. Akt ten zwraca uwagę na ludzką przemijalność. W Liturgii dominują trzy tematy, mianowicie: pokuta, chrzest i męka Chrystusa. Wielki Post jest czasem pokuty, skruchy, nawrócenia do Boga, zadumy i modlitwy. W tym czasie odprawia się Gorzkie Żale i Drogę Krzyżową.

Triduum Paschalne:

a) Czas trwania – Wielki Piątek, Wielka Sobota oraz Niedziela Zmartwychwstania

b) Kolor szat – Czerwony w Wielki Piątek, w pozostałe dni biały

c) Charakterystyka:

Triduum zaczyna się w wielkoczwartkowy wieczór Mszą Świętą Wieczerzy Pańskiej (msza wigilijna liczona już do Wielkiego Piątku) i trwa do najbardziej uroczystej liturgii w roku, czyli Wigilii Paschalnej w nocy z soboty na niedzielę. Sens obchodzonych wtedy tajemnic omawiać będziemy przy okazji prób konkretnych liturgii, ale już teraz warto pamiętać, że ten czas to pamiątka śmierci (piątek), pogrzebania (sobota) i zmartwychwstania (niedziela) Pana Jezusa.

Wigilia Paschalna kończy Triduum Paschalne i rozpoczyna Okres Wielkanocny.

Okres Wielkanocny:

a) Czas trwania – od Wielkanocy do Zesłania Ducha Świętego

b) Kolor szat - Biały

c) Charakterystyka:

Okres Wielkanocny trwa przez okres 50 dni. Przez jej oktawę i w niedzielę Zesłania Ducha Świętego po błogosławieństwie kapłan posyła lud słowami: „Idźcie w pokoju Chrystusa, Alleluja, Alleluja”, a wierni odpowiadają: Bogu niech będą dzięki, Alleluja, Alleluja. Okres Wielkanocy kończy jedna z najważniejszych uroczystości kościelnych – Zesłanie Ducha Świętego. W siódmą niedzielę wielkanocną obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. W okresie Wielkanocnym obchodzi się również tzw. dni krzyżowe, kiedy modli się o urodzaje i oprawia procesje do pol. Są to trzy dni przed Uroczystością Wniebowstąpienia Pańskiego (poniedziałek, wtorek, środa po VI niedzieli Wielkanocnej).

Okres zwykły:

a) Czas trwania:

Część I – od Niedzieli Chrztu Pańskiego do Środy Popielcowej
Część II – od Zesłania Ducha Świętego do Uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata

b) Kolor szat - zielony